Karmnikowi goście, cz. 5 – Sikora bogatka

sobota, 21 lutego 2015

W naszym zimowym cyklu najbardziej znana z sikor. Popularna do tego stopnia, że jej śpiew stanowi część jednej z symfonii austriackiego kompozytora Antona Brucknera.

Bogatka zwyczajna (Parus major) najładniejsza jest bezpośrednio po wypierzeniu, w jesieni i na początku zimy. Z biegiem czasu jednak barwy tak blakną, że na wiosnę jest prawie szara, tak samo w czasie mrozów, gdy przez dłuższy czas nie ma sposobności wykąpania się.

Preferuje różnorodne lasy, zadrzewienia śródpolne, występuje często w sąsiedztwie człowieka – w parkach, ogrodach, zieleni miejskiej, wiejskiej i sadach.  Zamieszkuje także tereny, gdzie jest wiele zagajników, zawsze na drzewach. Najliczniej gnieździ się jednak w starych, widnych lasach liściastych i mieszanych.

Nazwa „bogatka” dobrze odzwierciedla ubarwienie ptaka o pełnym i zdecydowanym kolorycie – czarną głowa z białymi policzkami, wierzch ciała oliwkowy, a pokrywy skrzydłowe szaroniebieskie z białym prążkiem, żółty spód z czarną, podłużną pręgą (szerszą u samca niż u samicy). Skrzydła i ogon są czarnoszare, a na lotkach widać poprzeczną białą pręgę. Bogatki mają czarne dzioby, ciemnobrązowe tęczówki oczu i szaroniebieskie dość długie i silne nogi, dzięki którym poruszają się zręcznie pomiędzy gałązkami.

W przeciwieństwie do niektórych sikor obie płci bogatki ubarwione są niemalże jednakowo, ale jednak występują różnice w upierzeniu. Samiec wyróżnia się szerszym i dłuższym (wychodzącym od gardzieli po ogon) czarnym paskiem na żółtej piersi i brzuchu oraz błyszczącą czarną głową i karkiem. Samice mają bardziej matową głowę i czarny pasek na spodzie ciała, który kończy się już na wysokości nóg. Długość ciała wynosi 14–16 cm, a masa  ok. 20–30 g.

Bogatkę możemy uważać za najbardziej typową z sikor. Jest ona nadzwyczaj ruchliwa i niezmiernie ciekawa, zagląda w każdą przerwę i szczelinę w korze. Wynika to z ciężkiej walki o byt, zwłaszcza zimą, kiedy musi szukać owadów w różnych zakamarkach.  Interesuje się wszystkimi zakątkami, zagląda pod okapy dachów i w okna, przeszukuje stosy gałęzi. Przy karmniku jest zawsze pierwszym gościem.

Pożywienie bogatki stanowią owady (od jaja, larwy po poczwarki i postaci dorosłe), pająki i inne bezkręgowce, zimą je również nasiona oleiste jak konopie, len, słonecznik, mak itp. Drobne ziarenka połyka w całości, a na większych rozkuwa najpierw łupinę, a następnie wydziobuje zawartość. Ponadto zjada kawałki mięsa, dziobie smalec, masło, słoninę. Największą ilość owadzich szkodników sikory zabijają w okresie wykarmiania piskląt. Są okresy, kiedy zjada ona w ciągu dnia tyle, ile sama waży, czyli około 20 g tj., co równa się liczbie od 130 do 200 owadów w zależności od ich masy. W ten sposób jedna rodzina w ciągu lata zjada ich ok. 75 kg.

Ponieważ nocuje w dziuplach albo innych dziwnych miejscach (np., stare skrzynki na listy, stare wiszące polewaczki, żelazne rury, otwory w słupach energetycznych itp.) budzi się rankiem dość późno i sen ma raczej twardy. Sikora śpi z główką schowaną pod skrzydłem i siedzi bezpośrednio na dnie ukrycia. Bogatka znosi największą liczbę jaj wśród wróblowatych – w jednym lęgu może nawet znieść 18 jaj.

Bogatka miała swoje 15 minut sławy w muzyce Antona Brucknera. Pierwsza część IV Symfonii tego austriackiego kompozytora składa się z serii połączeń treli bogatki.

Więcej zdjęć bogatki: https://www.flickr.com/photos/wezu/sets/72157637978357945/

Tekst i zdjęcia: Paweł Wężyk
Źródła: Wikipedia; Andrzej G. Kruszewicz, Ptaki Polski od A do Z; Jan Sokołowski, Ptaki ziem polskich.

Dodaj komentarz:

Zaloguj się przez Facebooka

lub