O historii prasy na świecie i w Skarżysku

wtorek, 19 maja 2015

Kiedy i gdzie powstały pierwsze gazety? Jaka była pierwsza gazeta w naszym mieście? Między innymi na te pytania skarżyskiej młodzieży odpowiadali Mariusz Pasek i Marcin Medyński.

Mariusz Pasek to prawnik, dziennikarz, redaktor, współtwórca Gazety Suchedniowskiej, Tygodnika Skarżyskiego, współpracownik wielu wydawnictw w zakresie audytu. Opowiedział on w skrócie dzieje prasy na przestrzeni wieków. – Co do początków prasy, są dwie hipotezy. Zależy, czy spytać się Chińczyka czy Europejczyków. Według tych pierwszych początki prasy to rok 200. p.n.e., według tych drugich – miała ona początek w czasach Cezara – powiedział.

Czasy późniejsze w Europie to raczej zastój w rozwoju prasy. W Chinach tymczasem rozwijano technikę druku. Najpierw stosowano grawerowanie. W XI wieku n.e. wynaleziono tam czcionkę ruchomą, czyli ok. 400 lat wcześniej, niż w Europie, kiedy to w 1455 roku wydano pierwszą drukowaną książkę – „Biblię” Gutenberga.

Pierwszą polską gazetą był „Merkuriusz Polski”. Jego pierwszy numer ukazał się w 1661 r. i wychodził przez kilka miesięcy w nakładzie kilkuset egzemplarzy. Ciekawostką jest, że miał on też swoją włoską wersję, z powodu konotacji panującej wówczas dynastii Wazów.

Nie jest do końca jasny źródłosłów słowa „gazeta” – Niektórzy twierdzą, że wywodzi się z włoskiego słowa „gazetta”, co oznacza drobną monetę, za którą sprzedawano dzienniki w XVII-wiecznej Wenecji. Słowo to oznacza też ptaka srokę, którego wizerunek umieszczano na pierwszych stronach gazet. Mozę też mieć pochodzenie hebrajskie – powiedział Mariusz Pasek.

Dalszy rozwój prasy uwarunkowany był rozwojem technik drukarskich. Wielkiego postępu jednak od średniowiecza nie było. – Przełom, tak naprawdę, uważam, nastąpił w Stanach Zjednoczonych w połowie XIX wieku. Wprowadzono wtedy do użytku rotacyjną maszynę drukarską, która znacznie ułatwiła druk – powiedział.

Marcin Medyński, historyk, członek skarżyskiego odziały Polskiego Towarzystwa Historycznego, przedstawił początki prasy na terenie Skarżyska. – Do I wojny światowej w Skarżysku nie było żadnego własnego tytułu prasowego. Zanim powstały nasze pierwsze rodzime czasopisma, informacje o naszym mieście ukazywały się w tytułach regionalnych, o większym zasięgu, m.in. w „Gazecie Kieleckiej”, „Gazecie Radomskiej” czy „Kronice Diecezji Sandomierskiej”. Za pierwsze tytuły lokalne można uznać drukowane sprawozdania lokalnych firm – powiedział.

Pierwszą skarżyską gazetą było wydawnictwo młodzieży gimnazjalnej „Ognisko. Dwutygodnik młodzieży z Kamiennej”. Pierwszy numer ukazał się w 1917 roku. Wychodził krótko, do końca nie wiadomo, ile numerów się ukazało. Jedyny odnaleziony numer ma 10 stron.

Kolejną gazetą, już nie młodzieżową, była „Gazeta Niedzielna”. – Nie była to w pełni skarżyska gazeta. Była to mutacja warszawskiego tygodnika. Lokalne wiadomości znajdowały się na ostatniej stronie. Redaktorem skarżyskiej strony był Jan Bargiel, jeden z udziałowców spółki „Ekonomia” – powiedział Marcin Medyński. Pierwszy z 39 numerów ukazał się 3 sierpnia 1924 r. Nakład wynosił 600 egzemplarzy.

Kolejne ważniejsze czasopismo to „Głos Kamiennej”, który zaczął ukazywać się w 1925 r. Gazeta podejmowała nie tylko sprawy lokalne, ale również krajowe i międzynarodowe. Ukazały się 22 numery. Kłopoty finansowe sprawiły, że tytuł splajtował. Ostatni numer wyszedł w grudniu jeszcze tego samego roku.

Rozwój Państwowej Fabryki Amunicji przyczynił się do powstania przy niej kolejnej gazety – „Echa Skarżyska-Kamiennej”. Pierwszy numer ukazał się w lipcu 1931 r. Nakład wynosił ok. 1000 egzemplarzy. – Ciekawostką jest, że miała ona ilustrowany dodatek „Z tygodnia” – powiedział prelegent. Gazeta ukazywała się do stycznia 1932 roku.

Do wybuchu II wojny światowej ukazywały się jeszcze inne pomniejsze tytuły, m.in. „Antropea”, „Gazetka Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Ojczystej” czy „Głosy Sztubackie”. Ciekawym zjawiskiem był ten ostatni tytuł, którego każda okładka miała inną szatę graficzną m.in. kolor i krój czcionki.

Archiwalne numery gazet można oglądać w sali konferencyjnej Starostwa Powiatowego, która mieści się przy Bibliotece Pedagogicznej przy Placu Floriańskim. Na wystawie prezentowane są różna rodzaje czasopism (dzienniki, tygodniki, miesięczniki, kwartalniki, jednodniówki), wydawane w dwudziestoleciu międzywojennym, w czasie II wojny światowej (np. gadzinówki) oraz w okresie PRL, o zróżnicowanej tematyce: prasa ogólnoinformacyjna, czasopisma społeczno-kulturalne, czasopisma dziecięce i młodzieżowe, prasa pedagogiczna, satyryczna, kobieca, kościelna, prasa partii politycznych, podziemna, branżowa itd. Jak również pisma wydawane w Skarżysku i okolicach.

Prelekcję dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych z terenu powiatu skarżyskiego zorganizowało Powiatowe Centrum Rozwoju Edukacji i Biblioteka Pedagogiczna.

Roman Sowa, Biblioteka Pedagogiczna

Mariusz Pasek

Marcin Medyński

Paweł Wełpa

Dodaj komentarz:

Zaloguj się przez Facebooka

lub