poniedziałek, 17 maja 2021
czwartek, 4 lutego 2021
środa, 16 grudnia 2020
środa, 9 grudnia 2020
niedziela, 8 listopada 2020
poniedziałek, 31 sierpnia 2020
poniedziałek, 24 sierpnia 2020
wtorek, 4 sierpnia 2020
poniedziałek, 20 lipca 2020
poniedziałek, 29 czerwca 2020
piątek, 13 marca 2015
„Czegóż płaczesz? – staremu mówił czyżyk młody…” – tak, to właśnie czyż zwyczajny jest bohaterem bajki Ignacego Krasickiego.
Wiosna zbliża się wielkim krokami, więc ptaki bez problemu znajdą sobie pożywienie, ale jeśli napełnimy karmniki ziarnem, na pewno się pojawią, aby skorzystać z okazji. Niewykluczone, że pojawi się też czyż zwyczajny.
Jest niewielki, zielonkawy z czarnymi lub szarymi plamami. Dziób ma mały i spiczasty, ostro zakończony. W ubarwieniu czyża przeważa kolor zielony, przerywany czarnymi partiami. Samiec ma wierzch głowy, plamkę pod dziobem na krtani oraz lotki i sterówki w kolorze czarnym. Chorągiewki u nasady sterówek bocznych są żółte, a przez skrzydła przechodzi pręga, utworzona z żółtych końców nadlotek. Grzbiet jest ciemnozielony, boki głowy, pierś i kuper jasnozielone, brzuch brunatnobiały. Boki ciała szaro kreskowane.
Samica jest znaczniej skromniej ubarwiona, przeważnie szarawa, obficie kreskowana i nie ma czarnego czoła.
Czyż waży 14 g, a długość jego ciała to około 11,5 cm. Zamieszkuje całą Europę i wschodnią część Azji. W Polsce pospolity od jesieni aż do kwietnia. Stada, które u nas występują, złożone są przeważnie z ptaków pochodzących ze wschodu lub północy, które przyleciały na przezimowanie lub odbywają wędrówkę dalej na zachód.
Czyż jest ptakiem bardzo ruchliwym i porusza się w powietrzu falistym ruchem. Przez cały dzień uwija się na drzewach, najczęściej czepiając się gałązek, na których z wielką zręcznością potrafi gimnastykować się i często zwisa głową w dół. Nogi ma zaopatrzone w długie ostre i mocno zakrzywione pazurki.
Wydaje przyjemne dla ludzkiego ucha, fletowe wabienie, którym stale nawołuje się z innymi czyżami. Melodyjny, powtarzany świergot kończy przeciągłym poświstem. Podczas śpiewu ptak stroszy pióra na czole, a końcówkę treli oddaje z wielkim przejęciem, szeroko rozdziawiając dziób.
Najłatwiej te ptaki obserwować jesienią i zimą, gdy w większych stadach siadają w koronach drzew, zwłaszcza olch, których to nasiona stanowią zimą ich podstawowe pożywienie. Nasiona wydłubują swym trójkątnym, ostrym dziobem w akrobatycznych pozach. Zimą pojawiają się przy karmnikach, gdzie chętnie zjadają nasiona konopi, słonecznika i siemię lniane.
Gniazdo budowane przez obojga partnerów jest misternie uwite z korzonków, mchu, traw, a wyścielone piórami, puchem roślinnym i sierścią. Z zewnątrz oblepione jest pajęczynami i przędzą z owadzich kokonów. Ma kształt silnie wgłębionej, grubościennej, małej czarki. Gniazdo ulokowane jest w bocznych, poziomych gałęziach korony świerka lub innego drzewa iglastego na wysokości min. 8 m, dobrze zamaskowane (czasem dodatkowo strzępkami porostów). Zawsze daleko od pnia na długiej chwiejnej gałęzi. Z powodu trudności w odnalezieniu gniazda i obserwowaniu przy nim ptaków, wśród „ludu” krążyły legendy, że czyż kładzie do niego cudowny kamień, dzięki czemu staje się ono niewidzialne. Niemcy wierzyli, że to nie kamyki, a złote kulki.
Obok szczygła, czyże były jednym z najczęściej hodowanych w klatkach ptaków. Ptak nie charakteryzuje się jaskrawym ubarwieniem, ale ma elegancki wygląd, a osobniki żyjące w niewoli nie tracą swej ruchliwości i wesołego świergotu. W XIX i XX wieku próbowano, za pomocą krzyżówek czyża z innymi drobnymi ptakami śpiewającymi, wyhodować odmianę ptaka o wyjątkowym wyglądzie i śpiewie. Sukcesem skończyły się połączenia czyżów z makolągwami, kanarkami, szczygłami, dzwońcami i gilami. Obecnie takich eksperymentów się nie prowadzi, gdyż Unia Europejska dzikie ptaki objęła ochroną i zakazano ich odłowu do hodowli.
A na koniec bajka autorstwa Ignacego Krasickiego:
„Czegóż płaczesz? – staremu mówił czyżyk młody – Masz teraz lepsze w klatce niż w polu wygody”.
„Tyś w niej zrodzon – rzekł stary – przeto ci wybaczę. Jam był wolny, dziś w klatce – i dlatego płaczę”.
Zgoda przy karmniku: dzwoniec i czyż:
A tu już z bogatką się nie dogadały:
Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową.
Więcej zdjęć czyżyka: https://www.flickr.com/photos/wezu/sets/72157650743732447/
Tekst i zdjęcia: Paweł Wężyk
Źródła: Wikipedia; Andrzej G. Kruszewicz, Ptaki Polski od A do Z; Jan Sokołowski, Ptaki ziem polskich; Tim Birkhead, Sekrety ptaków
Paweł Wełpa
Dodaj komentarz: