Ważne lokalizacje – węzeł kolejowy, Państwowa Fabryka Amunicji, ZEORK – debata z cyklu „Dlaczego u nas?”

środa, 2 października 2013

W miniony poniedziałek odbyła się druga z debat organizowanych z okazji 90-lecia nadania praw miejskich Skarżysku.

Tym razem ekspertami byli Jerzy Krauze i Marcin Medyński. Historycy tłumaczyli, dlaczego akurat w naszym mieście zlokalizowano tak istotne dla jego rozwoju instytucje i obiekty.

Jednym z najistotniejszych momentów w rozwoju osad, które dały podwaliny pod dzisiejsze Skarżysko była budowa kolei łączącej Iwanogród z Dąbrową oraz Koluszki z Bodzechowem. Ta pierwsza powstawała w latach 1882-85. Trasę jej przebiegu zlokalizowano w dolinach rzek, co było ułatwieniem przy jej wytyczaniu ze względu na ukształtowanie terenu – nie wymagało to dużych nakładów pracy przy niwelowaniu terenu. Dostęp do wody był także niezbędny dla parowozów. W 1884 r. wybudowano budynek dworca. Stację nazwano „Bzin”.

Obecność węzła kolejowego dała impuls do dalszego rozwoju – powstawały zakłady przemysłowe oraz niezbędna infrastruktura. W 1923 r. rozpoczęła się budowa Państwowej Fabryki Amunicji. Zlokalizowano ją w tzw. „trójkącie bezpieczeństwa”, który wyznaczały, oprócz Skarżyska, Końskie, Starachowice, Radom i Pionki. Był to obszar położony w centralnym punkcie Polski, oddalony od granic obcych państw, co zmniejszało potencjalne zagrożenie z ich strony. Produkcja w PFA ruszyła już w 1925 r. i był to kolejny ważny element dla rozwoju miasta. Tuż przed wybuchem wojny fabryka zatrudniała blisko 5 tys. ludzi.

Z Państwową Fabryką Amunicji blisko współpracowała Ekonomia, spółka, której korzenie wywodziły się ze środowiska polonijnego Chicago. Jeden z jej organizatorów, Stanisław Jakiel, na początku lat 20. ubiegłego stulecia przybył właśnie do Skarżyska i założył firmę, która zajmowała się eksploatacją lasów i przetwórstwem drewna.

Dzięki istnieniu fabryki Amunicji oraz uruchomieniu niewiele później Wytwórni Węgla Aktywnego, Skarżysko stało się jednym z największych w kraju ośrodków przemysłu zbrojeniowego. Między innymi to właśnie przyczyniło się do powstania kolejnego zakładu – Zjednoczenia Elektrowni Okręgu Radomsko-Kieleckiego – czyli ZEORK-u, który zajmował się budową sieci energetycznych i przesyłaniem energii.

Marcin Medyński

Jerzy Krauze

Debatę prowadził sekretarz miasta Jan Janiec

Słowem wstępu opatrzył ją prezydent Roman Wojcieszek

Mapa kolei żelaznych w czasach Królestwa Polskiego (skan pochodzi ze zbiorów Marcina Medyńskiego)

Dworzec w 1885 r. Wówczas stacja nosiła nazwę Bzin (skan pochodzi ze zbiorów Marcina Medyńskiego)

Kolejarze węzła Skarżysko z rodzinami. Druga dekada XX w. (fotografia ze zbiorów rodziny Gębskich)

Pracownicy parowozowni Skarżysko w 1899 r. (fotografia ze zbiorów Marcina Medyńskiego)

Widok na tereny kolejowe osady Kamienna w 1916 r. (fotografia ze zbiorów Marcina Medyńskiego)

Serdecznie dziękujemy Marcinowi Medyńskiemu za udostępnienie materiałów archiwalnych.

Paweł Wełpa

Dodaj komentarz:

Zaloguj się przez Facebooka

lub