„Wniebowzięty ze Skarżyska” – poznaliśmy historię kapitana pilota Ryszarda Zygmuntowicza

niedziela, 28 kwietnia 2013

W Miejskim Centrum Kultury odbyła się konferencja poświęcona pilotowi Ryszardowi Zygmuntowiczowi, rodowitemu skarżyszczaninowi, bohaterowi wojennemu, który zginął w katastrofie lotniczej do dziś owianej tajemnicą.

Krzyż Virtuti Militari, cztery Krzyże Walecznych oraz, najprawdopodobniej, najwyższe brytyjskie odznaczenie militarne – Krzyż Wiktorii, żeby wymienić te najważniejsze – oto lista odznaczeń kapitana Ryszarda Zygmuntowicza, pilota pochodzącego z naszego miasta. Aby przybliżyć sylwetkę tego znakomitego żołnierza, Krzysztof Zemeła – historyk oraz Piotr Nasiołkowski – mecenas, a zarazem pasjonat historii, zorganizowali konferencję. W obecności rodziny kapitana, przy akompaniamencie Zbyszka Bibera i w otoczeniu archiwalnych dokumentów i zdjęć, zgromadzeni w patio MCK poznali życiorys niezwykłego człowieka.

„Psuje lekcje, rozmawia, dowcipkuje”

Ryszard Franciszek Zygmuntowicz urodził się w Kamiennej 27 grudnia 1915 r., choć w oficjalnych dokumentach widnieje data 2 stycznia 1916 r. Jego pierwsza szkoła nie jest znana. W 1930 rozpoczął naukę w miejscowym gimnazjum. W 1933 r. wychowawcą klasy Zygmuntowicza został Franciszek Mendyk – opiekun koła szybowcowego, do którego wstąpił też nasz bohater. Fascynacja lataniem szybko przyniosła rezultat – w 1935 r. otrzymał licencję pilota szybowcowego. Zaabsorbowany nową pasją, obniżył swoje wyniki w nauce i musiał powtarzać klasę. Pojawiły się też zastrzeżenia co do jego zachowania. Problemy były jednak przejściowe i w 1937 r. Zygmuntowicz pomyślnie zdał maturę.

W szeregach RAF-u

Do wojska wstąpił na jesieni 1937 r. W momencie wybuchu wojny został mianowany podporucznikiem. Wojenne losy rzuciły go najpierw do Rumunii, później do Libanu, a następnie do Francji. Stamtąd został odesłany do Wielkiej Brytanii, gdzie został pilotem 301. dywizjonu RAF-u. Po jakimś czasie na ochotnika wstąpił do innego dywizjonu, używanego do akcji wywiadowczych. W jednym z takich lotów znalazł się blisko ziem rodzinnych. Celem jednego z lotów były okolice Końskich, gdzie zrzucono Cichociemnych oraz zaopatrzenie dla Armii Krajowej.

Operacja „Whiskey”, czyli zgładzić Hitlera?

20 kwietnia 1942 r. kapitan Ryszard Zygmuntowicz wsiadł na pokład brytyjskiego Halifaxa jako pierwszy pilot. Oficjalnie celem lotu miała być Czechosłowacja. Akcji, która była wspólną operacją brytyjskich i radzieckich służb specjalnych, nadano kryptonim „Whiskey”. Samolot nigdy nie osiągnął celu, rozbijając się w Alpach na pograniczu niemiecko-austriackim w nocy z 20 na 21 kwietnia. Awansowany pośmiertnie na kapitana, Ryszard Zygmuntowicz, został pochowany na brytyjskim cmentarzu wojennym w Dürnbach w Bawarii.
Mecenas Piotr Nasiołkowski twierdzi, że podanie Czechosłowacji, jako celu lotu, było tylko przykrywką, a prawdziwym celem akcji było zrzucenie agentów, których zadaniem miało być zabicie Hitlera. Na ten trop naprowadziło go kilka okoliczności. Samolot rozbił się nazajutrz po 53. urodzinach Hitlera. Miejsce katastrofy znajdowało się niedaleko Berghofu – alpejskiej kwatery, w której dyktator wówczas przebywał i obchodził urodziny. Ponadto, tuż przed startem, dokonano zmiany w załodze. Miejsce drugiego pilota zajął sam dowódca dywizjonu komandor Walter Farley, stając się tym samym najwyższym rangą członkiem załogi, mogącym wydać rozkaz zmiany trasy podczas lotu.

Top secret

Zarówno brytyjskie, jak i rosyjskie archiwa są nadal utajnione. Władze brytyjskie planują udostępnić je w 2020 r. Póki co, do dziś nie potwierdziły, że kapitana Zygmuntowicza odznaczono Krzyżem Wiktorii. Zablokowały także telewizyjną emisję filmu dokumentalnego o akcji, nakręconego przez niemieckiego dziennikarza Michaela Heima. Macki wywiadu brytyjskiego najwidoczniej nie sięgają jednak do Skarżyska. Film został puszczony podczas konferencji.

Czy kiedykolwiek poznamy prawdę na temat prawdziwego celu lotu? Piotr Nasiołkowski obiecuje jej nadal dochodzić w oczekiwaniu na odtajnienie archiwów.

Historię kapitana Zygmuntowicza przedstawili: mecenas Piotr Nasiołkowski (z lewej) oraz dyrektor II LO, historyk Krzysztof Zemeła

Konferencję poprowadziła Jolanta Jagiełło, inspektor ds. promocji Starostwa Powiatowego w Skarżysku

Starosta Skarżyski Michał Jędrys. Starostwo Powiatowe wydało publikację o kapitanie Zygmuntowiczu

W nastrój wprowadził słuchaczy deklamacją poezji Marcin Guza z I LO

Krzysztof Zemeła opowiedział o młodzieńczych latach Ryszarda Zygmuntowicza

Zdjęcie po lewej: Ryszard Zygmuntowicz we wrześniu 1939r. Zdjęcie po prawej: Ryszard Zygmuntowicz (wyższy) z przyjcielem z wojska Brunonem Kudrewiczem przed domem rodzinnym przy ul. Konopnickiej.

Z minirecitalem wystąpił Zbyszek Biber

Piotr Nasiołkowski opowiedział o akcji „Whiskey". Zaprezentował też film o akcji, nakręcony przez niemieckiego dziennikarza

Paweł Wełpa

Dodaj komentarz:

Zaloguj się przez Facebooka

lub